Quy hoạch Thủ đô Hà Nội thời kỳ 2021 - 2030, tầm nhìn đến năm 2050 được Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính ký Quyết định số 1569/QĐ-TTg phê duyệt ngày 12/12/2024. Đây là một căn cứ quan trọng để triển khai các kế hoạch phát triển đô thị, nông thôn và các ngành nghề khác tại Hà Nội, là một bước đi quan trọng trong việc phát triển Hà Nội trở thành một Thủ đô hiện đại, văn minh, hội nhập quốc tế sâu rộng và đóng góp vào sự nghiệp phát triển bền vững của đất nước.
Theo đó, phạm vi, ranh giới quy hoạch gồm toàn bộ phần lãnh thổ Thủ đô Hà Nội có tổng diện tích tự nhiên là 3.359,84 km2. Phía Bắc giáp tỉnh Thái Nguyên, tỉnh Vĩnh Phúc; phía Nam và Tây Nam giáp tỉnh Hà Nam, tỉnh Hòa Bình; phía Đông giáp tỉnh Bắc Giang, tỉnh Bắc Ninh, tỉnh Hưng Yên; phía Tây và Tây Bắc giáp tỉnh Hòa Bình, tỉnh Phú Thọ.
Quy hoạch Thủ đô Hà Nội được lập với "tầm nhìn mới - tư duy mới toàn cầu, tư duy Thủ đô và hành động Hà Nội," tạo ra những "cơ hội mới - giá trị mới" để phát triển Thủ đô "Văn hiến - Văn minh - Hiện đại" trong ngắn hạn và dài hạn, góp phần đưa đất nước bước vào kỷ nguyên mới, kỷ nguyên vươn mình của dân tộc Việt Nam.
Quy hoạch xác định Hà Nội là trung tâm, động lực thúc đẩy phát triển vùng Đồng bằng sông Hồng, trở thành một thành phố xanh, thông minh và có chất lượng sống cao, ngang tầm với các Thủ đô phát triển trong khu vực và thế giới. Hà Nội sẽ phát triển theo mô hình kết cấu không gian hợp lý, với các hành lang kinh tế, vành đai kinh tế, các trục phát triển kết hợp với hệ thống giao thông hiện đại và đồng bộ. Theo đó Thủ đô Hà Nội là trung tâm tài chính quốc gia, hướng tới phát triển các dịch vụ tài chính mang tầm khu vực và quốc tế.
Quan điểm cốt lõi của quy hoạch là “con người là trung tâm của sự phát triển”, với hình ảnh Thủ đô Hà Nội được định hình: “Thủ đô văn hiến - kết nối toàn cầu thanh lịch hào hoa - phát triển hài hòa - thanh bình thịnh vượng - chính quyền phục vụ - doanh nghiệp cống hiến - xã hội niềm tin - người dân hạnh phúc”.
Mục tiêu tổng quát đến năm 2030, Thủ đô Hà Nội "Văn hiến - Văn minh - Hiện đại", xanh, thông minh, nơi hội tụ tinh hoa văn hóa, hội nhập quốc tế sâu rộng, có sức cạnh tranh cao, có trình độ phát triển ngang tầm thủ đô các nước phát triển trong khu vực; là trung tâm, động lực thúc đẩy phát triển vùng đồng bằng sông Hồng, là cực tăng trưởng có vai trò dẫn dắt kinh tế của cả nước, có tầm ảnh hưởng trong khu vực; là trung tâm kinh tế tài chính lớn; trung tâm hàng đầu về giáo dục - đào tạo, y tế, khoa học công nghệ và đổi mới sáng tạo; thành phố thanh bình, người dân hạnh phúc. Trong đó, tốc độ tăng trưởng bình quân đạt 8,5-9,5%/năm, đến năm 2030 thu nhập bình quân 13.500-14.000 USD/người, chiếm 15-16% tổng GDP cả nước với cơ cấu khu vực dịch vụ 65,2%, khu vực công nghiệp - xây dựng 25,3%, khu vực nông nghiệp 1,3% và thuế chiếm 8,2%.
Tầm nhìn đến năm 2050, thủ đô Hà Nội là thành phố toàn cầu, xanh - thông minh - thanh bình - thịnh vượng, xứng tầm đại diện vị thế nước Việt Nam hùng cường; kinh tế, văn hóa, xã hội phát triển toàn diện, đặc sắc, tiêu biểu cho cả nước; có trình độ phát triển hàng đầu trong khu vực, ngang tầm thủ đô các nước phát triển trên thế giới; là nơi đáng đến và lưu lại, nơi đáng sống và cống hiến. Người dân có mức sống và chất lượng cuộc sống cao. Bình quân thu nhập đầu người 45.000-46.000 USD/người, tỷ lệ đô thị hóa 80-85%.
    |
 |
| Hình 1: Năm trụ cột phát triển của thủ đô Hà Nội |
Một trong những điểm nổi bật trong Quy hoạch là xác định Hà Nội là trung tâm, động lực thúc đẩy phát triển vùng Đồng bằng sông Hồng. Hà Nội sẽ phát triển theo mô hình kết cấu không gian hợp lý, với các hành lang kinh tế, vành đai kinh tế, các trục phát triển kết hợp với hệ thống giao thông hiện đại và đồng bộ. Theo đó, quy hoạch xác định theo mô hình: 5 không gian phát triển - 5 hành lang và vành đai kinh tế - 5 trục động lực phát triển - 5 vùng kinh tế, xã hội - 5 vùng đô thị:
5 không gian phát triển, bao gồm không gian công cộng, không gian trên cao, không gian ngầm, không gian văn hóa sáng tạo và không gian số. Các không gian này sẽ được phát triển hài hòa để đáp ứng nhu cầu sống, làm việc và sáng tạo của cộng đồng.
5 hành lang và vành đai kinh tế, với các tuyến hành lang kinh tế được phát triển trên cơ sở các tuyến hành lang trong Quy hoạch tổng thể quốc gia, gồm: hành lang phía Bắc Thủ đô hình thành trên cơ sở hành lang kinh tế Lào Cai - Hà Nội - Hải Phòng - Quảng Ninh; hành lang kinh tế Đông Bắc Thủ đô gắn với hành lang kinh tế Lạng Sơn - Hà Nội - Hải Phòng - Quảng Ninh; hành lang kinh tế Bắc - Nam gắn với hành lang kinh tế Lạng Sơn - Hà Nội - Thành phố Hồ Chí Minh; hành lang kinh tế Tây - Bắc gắn với hành lang kinh tế tỉnh Điện Biên - Sơn La - Hòa Bình - Hà Nội; vành đai kinh tế vùng Thủ đô: Hình thành dọc theo các tuyến đường vành đai 4, vành đai 5 - vùng Thủ đô.
5 trục động lực phát triển sẽ được triển khai dọc theo các khu vực quan trọng như Sông Hồng, Hồ Tây-Cổ Loa, Nhật Tân-Nội Bài, Hồ Tây-Ba Vì và khu vực phía Nam của Hà Nội.
5 vùng kinh tế xã hội gồm: Vùng trung tâm (gồm khu vực nội đô lịch sử; khu vực đô thị trung tâm và đô thị trung tâm mở rộng tại phía Nam sông Hồng); vùng phía Đông; vùng phía Nam, vùng phía Tây và vùng phía Bắc.
5 vùng đô thị được phát triển gồm: Vùng đô thị trung tâm, vùng thành phố phía Tây, vùng thành phố phía Bắc, vùng đô thị phía Nam và vùng đô thị Sơn Tây - Ba Vì. Các vùng đô thị sẽ được tổ chức theo mô hình chùm đô thị, trong đó, khu vực nội đô lịch sử, khu vực đô thị trung tâm, và các khu vực ven đô sẽ đồng thời phát triển.
|
 |
| Hình 2: Sơ đồ kết cấu không gian Thủ đô Hà Nội |
Nguồn: Báo cáo Quy hoạch Thủ đô Hà Nội thời kỳ 2021 - 2030, tầm nhìn đến năm 2050
Để đạt được điều đó, Quy hoạch Thủ đô Hà Nội xác định năm nhiệm vụ trọng tâm gồm: bảo vệ môi trường và cảnh quan; phát triển đô thị và nông thôn; phát triển kinh tế; phát triển văn hóa-xã hội và phát triển khoa học-công nghệ và đổi mới sáng tạo. Đồng thời Hà Nội sẽ thực hiện bốn khâu đột phá chiến lược:
1. Thể chế và quản trị: Đổi mới và nâng cao chất lượng công tác quản lý, cải cách hành chính, nâng cao tính minh bạch và hiệu quả trong các quyết định.
2. Hạ tầng đồng bộ, hiện đại và kết nối: Xây dựng hệ thống cơ sở hạ tầng hiện đại, kết nối tốt hơn giữa Hà Nội với các tỉnh, thành trong cả nước và quốc tế.
3. Phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao, khoa học công nghệ và tài nguyên nhân văn: Đầu tư phát triển nguồn nhân lực, đặc biệt là các ngành nghề, lĩnh vực mũi nhọn.
4. Đô thị, môi trường và cảnh quan: Tạo ra một môi trường sống xanh, sạch, đẹp, bảo vệ thiên nhiên và phát triển bền vững.
|
 |
| Hình 3: Định hướng phát triển không gian đô thị Hà Nội |
Nguồn: Báo cáo Quy hoạch Thủ đô Hà Nội thời kỳ 2021 - 2030, tầm nhìn đến năm 2050
Th.S. Nguyễn Tuấn Anh
Nhóm Quy hoạch không gian lãnh thổ sử dụng đất đai và môi trường.